PRINDËRIT JANË EDUKATORËT E PARË DHE TË VETËM PËR FËMIJËN E TYRE !

Marina Stefanoviq Momqilloviq – psikoterapist i familjes – Prindërit janë edukatorët e parë dhe të vetëm për fëmijën e tyre !!!

Si një psikoterapeut i familjes, sa herë që kam mundësi  të flas për abuzimin më të shpeshtë të fëmijëve në internet dhe rrjetet shoqërore, gjithmonë rrezikoj të shkaktoj reagimet e ekspertëve të tjerë dhe mjedisit social, kur them se abuzimi i parë dhe më i zakonshëm i fëmijëve është nga  ana e prindërve !!!

Ne jemi dëshmitarë se faqet e facebook-ut dhe instagramit janë të mbushura me fëmijë të vegjël dhe të bukur,, të vegjël dhe pak më të mëdhej të publikuar  nga prindërit e tyre. Pushimet janë vende ku këto imazhe janë më së shpeshti të krijuara dhe dëshira e prindërve për ti publikuar, që miqtë dhe të afërmit ti shohin, e zbeh faktin që fotot do të shihen nga shumë të tjerë. Unë shfrytëzoj mundësinë që prindërit të cilët vijnë  të sjellin fëmijë për t’u regjistruar në klasën e parë, t’i tregojnë atyre rrezikun dhe më së shumti theksojnë se ata që merren me pornografinë e fëmijëve bëjnë faqe interneti për pedofilët  … mund t’i vendos ato fotografi të njëjta në një kontekst tjetër dhe nuk e dimë se ku tjetër mund të përfundojnë. Duke pasur parasysh se të dhënat mund të merren lehtësisht, ne nuk dimë se kush mund dhe në qfarë mënyrë të kontaktojë fëmijët tanë. Nëse e dimë se tani  është më e lehtë të bëjmë një profil të rremë ,  të dërgojm një kërkesë për miqësi, të organizojm një tubim shoqëror … shkurtimisht, ka mundësi të pashtershme dhe nuk mendojmë për të. Sugjeroj që prindërit patjetër të kenë fotografi, të bëjnë një album për fëmijët ndërsa  miqëve  dhe të afërmve  të ju tregojnë me shoqërim të drejtpërdrejtë. Publikohen  pamjet e peizazheve dhe vendeve ku vizituat  me fëmijët ….

Duke u merr pothuajse dy dekada me  dhunën në familje, mbrojtja e grave dhe fëmijëve nga abuzimi dhe neglizhimi, theksoj se forma më traumatike është abuzimi seksual dhe vë në dukje se autorët janë kryesisht prindërit, dhe  njerëzit të mirënjohur dhe të ngushtë që shpesh japin besim (si babai , një partner i nënës, daja, xhaxhait, fqinjit, kumbari, trajnerit …) pa marrë parasysh se sa shumë është e pabesueshme. Prandaj, është e rëndësishme që prindërit të mësojnë të njohin ndryshimet e sjelljes tek fëmijët, të përgjigjen në kohën e duhur për çdo sjellje tjetër, të konsultohen me mjekët dhe ekspertët, edhe nëse janë  gabim, sepse çdo reagim është më i mirë sesa  mos reagimi !!!

• Si të parandalojm abuzimin e internetit dhe rrjeteve sociale kur ato janë të dobishme në anën tjetër?

Ashtu si në çdo fushë, kujdesin shëndetësor në veçanti është PARANDALIMI! Ashtu si në çdo fushë, veçanërisht atë të shëndetsis është PROVENCIONI ! Është efektive, më së paku kushton   dhe shumë efikase. Në bota zbatohet dhe jep rezultate të mira. Kur dikush ju informon mirë për përparsit  dhe rreziqet e një fenomeni, është më e lehtë të mbroni veten nga ajo. Prindërit janë lidhja e parë në zinxhirin e mbrojtjes së fëmijëve kundër abuzimit me internetin, por shumë shpesh ato janë lidhja më e dobët, sepse shumë prej tyre janë „analfabetë“ kur teknologjia e informacionit është në pytje. Shumë shpesh fëmijët e tyre dinë shumë më tepër se sa ata. Prandaj, ata duhet të jenë të shkolluar së pari. Ata duhet të dinë se mund të kufizojnë shikimin e përmbajtjeve të ndryshme dhe të papërshtatshme duke i bllokuar ato.

Ndalimi i përdorimit të internetit, ndalimi i kompjuterit nuk është një masë e mire…Interneti është i mirë për fëmijët dhe prindërit, por në një moshë më të re, është e nevojshme të kufizohet koha e përdorimit në marrëveshje me fëmijën, fikja e rrjetit pa tel në çdo kohë të ditës, kur është koha për të mësuar dhe gjithçka është në marrëveshje me fëmijën. Këto janë disa masa parandaluese, por mbetet kontroll i rreptë i përmbajtjes që  shikohet.

Kur punëtorë arsimorë janë në pyetje, unë mendoj se ata kan  mundësi  të kufizuar  për disa ndërhyrje serioze, veçanërisht kur janë në pyetje ndalimet. Roli i tyre do të ishte drejtimi i fëmijëve që në mënyrë të mençur të përdorin teknologjinë moderne duke vënë në dukje rreziqet e mundshme që „vin“ nga rrjetet sociale. Organizimi i ligjeratave, punëtorive ose sjellja e personaliteteve që kanë autoritet për ta (p.sh. dikush nga policia që merret me të, sidomos kur është fjala për trafikimin e qenieve njerëzore dhe „rekrutimi“ i të rinjve nëpërmjet reklamave në rrjete të ndryshme sociale … etj.) shumë efektive dhe ju ndihmon të rinjtë që  ta shohin problemin nga një anë tjetër.

• Si  të kenë kohë prindërit për fëmijët e tyre dhe kur nuk kanë?

Shumë shpesh përballemi  me faktin se prindërit janë të ndarë në mes të punës, përparimit, trajnimit  dhe mbijetesës në vendin e punës nga njëra anë dhe nga ana tjetër kanë një rol shumë të rëndësishëm, prindër dhe gjithçka që ajo  bart me veti . Shpesh dëgjojmë komentet e prindërve se shkollat janë të detyruara të kujdesen për fëmijët dhe prandaj quhen institucione arsimore. Është e vërtetë vetëm  sa i përket ofrimit të arsimit të përgjithshëm dhe nuk përshtaten për secilin individ … çka është e pamundur !!! Pra, prindërit janë edukatorët e parë dhe të vetëm për fëmijën e tyre! Të gjithë të tjerët janë ndihmëtarë në këtë rol. Gjatë gjithë ciklit familjar, nga një familje me një fëmijë të vogël e më tutje deri te  largimi i tyre nga shtëpia për të studiuar ose formuar familjen e tyre … prindërit duhet të jenë të pranishëm në mënyrë adekuate në jetën e fëmijës. Nuk kanë nevojë të luajnë rolin e policis, as t’i dënojnë ata, por të krijojnë një atmosferë ku fëmija duhet të ndjehet i sigurt, të mund të presë mbështetje nga prindërit e tij edhe kur ai të gaboj …. Kjo arrihet vetëm nëse prindërit kalojnë kohë cilësore me fëmijët …. kvantieti nuk maten, sepse  shpesh dëgjojmë nga prindërit,  “ por unë jam në shtëpi gjatë gjithë ditës me fëmijë …“, e cila sigurisht ka dallime, të jetë pran fëmis ose të jetë me  fëmijun !!!!!

Natyrisht,  edhe kjo mësohet , dhe prandaj shkolla e prindërimit duhet të ekzistojë dhe në një farë mënyre të jetë obligim i të gjithë të rinjve të marrin pjesë … .. (Natyrisht, jam e sigurt se shumë prej tyre nuk e dinë se në bazë të shtëpis shëndetsore  ka një shkollë për gratë shtatzëna dhe prindër të ardhshëm …).

• Si e ndryshojnë TIK-un sjelljen, vlerat dhe fëmijërinë ndaj fëmijëve?

Çdo gazetë në jetën tonë ka anën e mirë dhe të keqe.  kujtojmë televizionin e viteve të lashta të quajtur „dritare në botë“ dhe me të vërtetë njerëzit po shikonin zonat që nuk do ta shihnin kurrë, duke u njoftuar  se si jetojnë njerëzit e tjerë, duke marrë informacion që nuk mund ta shihnin as përmes fotogafive , dhe jo vetëm për të lexuar … dhe shumë tjera … edhe telefoni … që na ka lejuar të dëgjohemi  me njerëz  të dashur  pa pasur nevojë të shkruajmë letra dhe të presim përgjigjjen ose të shkojmë në shtëpinë ku  jeton për ta pyetur  diçka … Dhe e gjithë kjo ka shkurtuar kohën tonë, përshpejtuar shkëmbimin e informacionit … por … çfarë kemi humbur? Të shoqërohemi me njerëz, ti shohësh dhe të bisedosh drejtpërdrejt … Dhe ndërsa të rriturit flasin fëmijët e tyre  të shoqërohen së bashku, duke luajtur dhe duke folur …

Çfarë na sjell interneti dhe rrjetet sociale? Shkëmbimi i shpejtë i informacionit, në kohën më të shkurtër një numër i madh njerëzish marrin informacionin që u nevojitet, na informojnë për gjithçka që na nevojitet për punën me të cilën po merremi, është gjithmonë i disponueshëm … varet vetëm nga ne ….

Si ndikon ai në rritjen e fëmijëve? Fëmijët qysh nga lindja argëtohen duke shikuar programet e foshnjave në televizion, ata ende nuk dinë të flasin, por ata e dinë se në telefonin e babait mund të gjejnë lojëra ose animacione të shkurtra të cilat ju tërheqin vëmendjen, kur ata rriten pak din më mirë për të përdorur  mousin në kompjuter se sa   të mbajnë një laps dhe të vizatojn, ata dinë  në  gjuhen angleze  të numërojnë deri në dhjetë por nuk dinë të thonë sa gishta kanë në njërën dorë, ata dinë ditët e javës në një gjuhë të huaj, por në pyetjen cila ditë është sot  ose qka do  të jetë nesër, nuk e dinë … .. Me një fjalë, ata kanë njohuri që nuk janë të zbatueshme dhe kjo nuk u shërben atyre.

Pak më të rriturit luajnë lojëra kompjuterike, vetëm ose me një shok jo të njohur, i cili mund të jetë nga një kontinent tjetër, por nuk e njehin shokun nga lagja dhe nuk e din nëse shkon në të njëjtën shkollë me të.

Socializimi është në një nivel shumë të ulët, ata nuk din të sillen e as  të gjejnë institucione në qytetin ku kanë lindur (p.sh. stacioni policor, zyra postare, administrata e qytetit, teatri, muzeu,shtëpija kulturore, biblioteka …). Ata shpesh komunikojnë me njëri-tjetrin nëpërmjet rrjeteve sociale, por ata rrallë shihen  dhe luajnë disa lojëra të ndaluara sociale. Fëmijëria merr një dimension tjetër dhe ndryshon nga kuptimi i fëmijërisë së brezit të vjetër. Deri ku  mund të shkojë kjo ? Shumë ekspertë në konsultime të ndryshme po përpiqen të gjejnë zgjidhje.

Çfarë bën shteti?

Shteti u përpoq të ndihmonte prindërit dhe stafit mësimdhënës për të luftuar  kundër ndikimit të dëmshëm të teknologjive moderne dhe qeveria serbe e miratoi atë në vitin 2016. RREGULLIMI I SIGURISË DHE MBROJTJA E FËMIJËVE NË PËRDORIM TË TEKNOLOGJIVE TË INFORMACIONIT DHE KOMUNIKIMIT.

Kjo rregullore rregullon:

• Masat parandaluese për sigurinë dhe mbrojtjen e fëmijëve nga ndikimet e dëmshme të TIK-ut
• Trajnim në rast të shkeljes ose rrezikimi i sigurisë së fëmijëve në Internet

Qëllimi është:

• ngritja e nivelit të vetëdijes dhe njohurive rreth përparsive dhe rreziqeve të përdorimit të internetit dhe mënyrave të përdorimit të sigurt të Internetit
• përmirësimi i shkathtësive digjitale të fëmijëve, prindërve dhe mësuesve
• përmirësimi i bashkëpunimit ndërministror në fushën e sigurisë dhe mbrojtjes së fëmijëve në internet

Ministria e Turizmit, Tregtisë dhe Telekomunikacionit mundëson pranimin e raporteve të përmbajtjeve dhe sjelljeve  të papërshtatshme dhe të paligjshme në internet,përkatësisht raportimin e cenueshmërisë së të drejtave dhe interesave të fëmijëve, përmes telefoni ose nëpërmjet formës elektronike në faqen e internetit.

Në bazë të lajmrimit, Ministria ka aktivitete të mëtejshme për të informuar administratorin e faqes për përmbajtje të dëmshme, prokuroria nëse ka elemente për një ankesë penale,  qendrës kompetente të punës sociale në rast të shkeljes së të drejtave, statusit shëndetësor të mirëqenies së fëmijës dhe  njoftimi në Qendrën Shëndetësore në rast se pohimet tregojnë rrezikun e krijimit të varësisë nga përdorimi i internetit.

Pas lajmrimit qendra kompetente e punës sociale ose qendra shëndetësore ofron ndihmë profesionale dhe përcakton nëse ekziston rreziku i varësisë ose është krijuar tashmë nga përdorimi i internetit dhe ofron ndihmë profesionale në përputhje me ligjin. Duke vepruar sipas lajmrimeve të përcjella, ato informojnë Ministrinë për ndihmën dhe rezultatin.

• Çfarë  bën shteti dhe çfarë bëjmë ne?

Prindërit janë lidhja e parë në zinxhirin e parandalimit të efekteve të dëmshme të internetit dhe rrjeteve sociale të fëmijëve. Kurioz, çfarë duhet edhe të jenë, të rinjtë do donin të shohin gjithçka dhe të provojn. Përgjegjësia jonë është që të drejtojmë dhe monitorojmë nevojat e tyre. Ekspertët në Qendrat e Shëndetit, shkollat dhe institucionet e tjera që mund të ofrojnë informata për mënyrat e përdorimit të sigurt të teknologjive të reja,mund të ndihmojnë. Vetëm se duhet të ju drejtohemi. Nga ana tjetër, është e domosdoshme të shkojmë në të gjitha ligjerata, trajnimet, seminaret … të cilat institucionet organizohen me temën e informimit më të mirë se si të përdorim internetin për të fituar njohuri, por edhe për rreziqet që bart.