Sistematska arheološka istraživanja na lokalitetu Svinjarička čuka nastavljena su i tokom 2021. godine. Međunarodni tim stručnjaka je tokom ovogodišnje kampanje prikupio nove podatke o naseljavanju na ovom lokalitetu tokom neolita i bronzanog doba, što je i bio povod za današnju konferenciju za novinare. Predstavljeni su rezultati međunarodnih multidisciplinarnih istraživanja koja realizuju Austrijski arheološki institut, Narodni muzej u Leskovcu i Arheološki institut u Beogradu. Prezentaciji su prisustvovali pomoćnik predsednika opštine Lebane, Nataša Stojanović, direktor Turističke organizacije Lebane, Marko Denić, direktor Narodnog muzeja Leskovac, Mira Ninošević i kustos Nebojša Dimitrijević.
Višeslojni arheološki lokalitet Svinjarička čuka nalazi se na blago uzvišenoj terasi Svinjaričke reke, severozapadno od lokaliteta Caričin grad, u opštini Lebane. Ovogodišnja istraživanja usmerena su na proučavanje dva ključna perioda praistorije: ranog neolita koji počinje pre približno 8000 godina i poznog bronzanog doba pre oko 3500 godina. Arheološki ostaci oktiveni prilikom ovogodišnje kampanje pružaju važne podatke o prošlosti ove regije koja se naslanja na južno Pomoravlje, a koji su do sada bili u velikoj meri nepoznati.
Projekat Pusta reka (Pusta Reka Research Collaboration) iniciran je 2017. godine između Austrijske akademije nauka (Barbara Horejš) i Arheološkog instituta u Beogradu (Aleksandar Bulatović). Regionalni fokus projekta predstavlja Leskovački basen koji pokriva površinu od približno 1600 km2, i čije se prvo naseljavanje povezuje sa neolitskim periodom pre oko 8000 godina. Treći dugoročni partner na projektu je Narodni muzej u Leskovcu. Zajednička istraživanja finansirana su od strane Austrijskog naučnog fonds (FWF project NEOTECH no. P32096-G25), i Inovacionog fonda Austrijske akademije nauka, koji pokrivaju troškove tekućih iskopavanja i pratećih analiza.
Tokom 2021. godine, oktirveno je više objekata koji pripadaju starčevačkom horizontu ranog neolita. Objekat za koji stručnjaci smatraju da je stariji karakterišu ostaci kamenih blokova za koje se pretpostavlja da su stajali u vezi sa nadzemnom drvenom konstrukcijom objekta, odnosno nosećim stubovima. Sudeći prema nalazima gorelog lepa i pleteri, nadzemni deo objekta je bio izrađen od čvrste građe. Pored mogućih ostataka peći i podova, unutrašnji deo objekta sadržao je i veliku količinu arheološkog materijala karakterističnog za starčevački horizont, poput keramičkih posuda, kamenih alatki i figurina. Ostali objekti otkriveni prilikom ovogodišnjih istraživanja ukazuju i na jednu mlađu fazu starčevačkog horizonta, ukazujući na dugotrajno naseljavanje ove rečne terase tokom neolitskog perioda, između 6000. i 5600. godina pre naše ere. Mlađi objekti okarakterisani su lakom građom u tehnici pleteri i lepa, jamama i nalazima koji se mogu dovesti u vezu sa pripremanjem hrane.
Novodobijeni podaci doprinose boljem razumevanju procesa neolitizacije u ovoj regiji i pružaju odogovore na pitanje pojave zemljoradnje i prvih sedentarnih zaednica pre oko 8000/7500 godina. Ovi podaci će biti interpretirani u kontekstu Balkanskog poluostrva, odnosno glanog komunikacionog pravca koji je spajao Egeju i Balkan, tzv. Moravskovardarskog koridora. Rezultati istraživanja mogli bi da doprinesu hipotezi da centralni Balkan i Srbija predstavljaju ključne regije za razumevanje širenja neolitskog načina života (zemljoradnja i sedentarizam) u Evorpu.
Značaj i povezanost Leskovačke regije u prošlosti prati se i u mlađim periodima praistorije, o čemu svedoče tragovi naseljavanja na lokalitetu tokom poznog bronzanog doba, odnosno ostaci kuće koji su otkriveni tokom ovogodišnje kampanje. Stambeni objekat o kome je reč opredeljen je u period između 15. i 13. veka pre naše ere, dok ga keramički nalazi opredeljuju u brnjičku kulturu.
Kuća je relativno dobro očuvana, i predstavlja prvi istraženi objekat ovog tipa u regiji, a koji je detektovan geofizičkim snimanjima još 2017. godine. Pojedini bronzani, kameni i keramički nalazi, koji stoje u vezi sa kućom, ukazuju na aktivnosti poput proizvodnje tekstila i pripremanje hrane, dok ostaci karakterističnih arhitektonskih elemenata ukazuju na moguće ukrašavanje zidova kuće i postojanje kamene substrukcije.
Međunarodni interdisciplinarni tim kojim rukovode prof. dr Barbara Horejš (Beč) i dr Aleksandar Bulatović (Beograd) sačinjavaju postdoktorandi zaduženi za obradu različitih podataka i sirovina. Za obradu litičkog materijala zaduženi su M. Brandl (Beč) i B. Milić (Beč), keramičkog materijala C. Burke (Beč), arheobotanike D. Filipović (Kil/Beograd), arheozooloških ostataka J. Bulatović (Beograd), geofizike C. Meyer (Berlin) i geografskih podataka St. Schneider. Za rad na samim iskopavanjima zadužen je tim arheologa, inženjera i fotografa koji sačinjavaju V. Stevanović (Leskovac), M. Börner, D. Blattner, F. Ostmann (Beč) i student doktorskih studija O. Mladenović (Beograd).
Video prilog današnje konferencije za novinare na arheološkom lokalitetu Svinjarička čuka možete pogledati u prilogu:
https://www.youtube.com/watch?v=Lv2zZMM35zs
infocentarjug.rs
