„SI NË INTERNET ASHTU EDHE NË JETËN E PËRDITSHME,DUHET TI RRESPEKTOJM RREGULLAT E SJELLJES, NDERIN PERSONAL DHE TË HUAJ. MARIJA GJORGJEVIĆ – PSIKOLOGE E SHKOLLËS SË MESME SVETOZAR KRSTIQ TOZA – VUQJE
- Teknologjitë moderne, prindërit dhe fëmijët. Si e ndryshon ky trekëndësh i marrëdhënieve sjelljet, zakonet dhe vlerat e fëmijëve?
Ka shumë teknologji përreth nesh. Teknologjia është një sfidë për fëmijët. Dëshira për një kompjuter bazohet tek fëmija ekskluzivisht në kuriozitetin e tij. Me blerjen e kompjuterëve dhe smartfonëve ne i dhamë fëmijës jo vetëm një gjë të shtrenjtë, por edhe një lodër të rrezikshme në dorë. Pyetja është, cili është roli i prindit tani? Prindërit duhet të reagojn në përputhje me interesat e fëmijës dhe imagjinata e tij, të fokusohet në mundësitë e shumta kreative që ofron interneti. Në internet ka përmbajtje me karakter të ndryshëm, nga edukimi në të papërshtatshme. Zgjedhja është e jona dhe varet vetëm nga ne, atë që ne do të klikojmë dhe të shikojmë. Nëse një fëmijë drejtohet nga fëmirija tek dija, të mësuarit, hulumtimi, mënyra konstruktive e zgjidhjes së problemeve, kreativiteti, natyrisht, ata do të kërkojnë diçka në internet. Por çfarë është ajo që prindërit i bashkëngjiten fëmijëve të tyre nëpërmjet edukimit? Fakti është se ata aktualisht janë gjithnjë e më pak të shoqruar me fëmijët e tyre, nuk ju shpjegojn se çfarë është e mirë, çfarë është e keqe dhe cilat do të jenë pasojat e asaj të keqe Fëmijët janë të tjetërsuar nga prindërit e tyre. Është e vërtetë që prindërit janë shumë të zënë, por ata janë ende prindërit e fëmijëve të tyre! Është e lehtë për t’i dhënë telefonit në dorë fëmijës është edhe më e lehtë të lejoj te kaloj orë të tëra ne internet. Është e rëndësishme që fëmija të jetë në shtëpi, i qetë dhe nuk „i lodh“ prindërit që janë shumë të zënë!
Një çështje e rëndësishme është ndikimi i vetë përmbajtjes së internetit në formimin e qëndrimeve dhe mendimeve në fëmijët e vegjël. Fëmijët në moshën shkollore janë vetëm në procesin e zhvillimit të të menduarit kritik dhe abstrakt, kështu që ato që shohin në internet mund të ndikojnë në mënyrën se si ata mendojnë dhe cilat qëndrime formojnë. Detyra e prindërve është të zbulojë se çfarë po bëjnë fëmijët e tyre në internet, të diskutojnë për aktivitetet dhe përmbajtjen, dhe t’i udhëzojë ata në mënyrë kritike si ta vlerësojnë përmbajtjen në të cilën vijnë.
- Si ndikon mbi-përdorimi i internetit në socializimin e fëmijëve? Bota virtuale bëhet vendi i dhunës virtuale. Cilat probleme lindin në këtë fushë të re me të cilën përballen fëmijët?
Sot interneti,ashtu rrjetet sociale, po bëhen gjithnjë e më shumë një mjet i socializmit tek fëmijët. Është e lehtë ta lësh fëmijën para kompjuterit derisa prindërit kanë të kryjn detyrimet e tyre, sepse fëmijët duket se janë të sigurt sepse janë në shtëpi. Një numër i madh i prindërve nuk kanë njohuri të mjaftueshme dhe madje edhe kohë për të mësuar fëmijën të veprojë në internet.
Varësia e internetit është e qartë. Teknologjia ka një efekt negativ në zhvillimin kognitiv. Gjatë përdorimit të gjatë dhe të shpeshtë të kompjuterëve, smartfonë, fëmijët humbin përqendrimin, gjë që shkakton probleme me vëmendje dhe ul durimin, kështu që fëmijët shpesh janë nervozë dhe pastaj bëhen të dhunshëm dhe agresivë. Gjithashtu, aftësia për të imagjinuar zvogëlon në mënyrë drastike, prandaj kreativiteti është vënë në pikëpyetje. Truri thjesht bëhet një përtacisë.
- Shtrohet pyetja a është interneti një „vrasës i qetë“ i marrëdhënieve të shëndosha shoqërore? A bëhen të vetmuar në „turmë“? Si është e mundur që një trembëdhjetë vjeçar të ketë shtatëqind „miq“ në një facebook? Kush janë miqtë tuaj?
Një numër i madh i „miqve“ në rrjetet sociale dhe rrjetëzimi i tyre aktualisht theksojnë sipërfaqësinë, paaftësinë, lirinë e shprehjes, por edhe mundësinë e keqtrajtimit „on-line“. Çfarë do të thotë kjo? Në komunikimin normal ndërpersonal ka rregulla të qarta të sjelljes, vetëkontrollit, zhvillimit të afërsisë dhe intimitetit me personin me të cilin komunikon, zhvillon ndjeshmëri etj. E kundërta ndodh në internet. Është e mundur të shprehet ajo që kurrë nuk është thënë në realitet, një fëmijë që ka frikë se mund të veprojë me guxim … Por është shqetësuese që të rritet frekuenca e dhunës së pandërprerë, që do të thotë inkurajimin e urrejtjes, ngacmimit, ofendimit dhe përhapjes së komenteve fyese, fotot, tekstet, videoklipet.
Problemi është se një numër i madh i fëmijëve nuk janë në gjendje ta njohin atë dhe pastaj t’ua raportojnë atë prindërve të tyre, si dhe se nuk ekzistojnë kufij dhe rregulla në sjelljej. Fyerja ose tallja e dikujt apo diçkaje ose kërcënimi mund të rritet dhe të përhapet me shpejtësi të lartë tek fëmijët në përmasa të rëndësishme që rrezikojnë integritetin dhe sigurinë e fëmijës. Tek fëmijët nuk ka ndërgjegjësim për pasojat , sepse ata shpesh thonë „po bëjm shaka “ dhe pasojat psikologjike mund të jenë të dukshme – frika, shmangia për të shkuar në shkollë ose oborri, pagjumësia, nervoza, mbyllja sepse shpesh ndihen fajtorë. Prandaj, prindërit duhet ti paralajmërojn dhe mbikëqyrin për të shmangur keqkuptimet dhe përshkallëzimin e problemeve të mundshme të komunikimit ndërmjet fëmijëve.
Kohët e fundit, forma më e popullarizuar e fotografisë në Internet është e ashtuquajtura selfi-obsesion me fotot -komentet e kolegëve janë të rëndësishme dhe numërimi i „pëlqimeve“ që konfirmojnë popullaritetin. Jo shpesh , kur e kuptojnë realitetin e situatës, se ky popullaritet është vetëm virtual, fëmijët shpesh zhgënjehen dhe depresionohen.
- Si psikolog, çfarë këshille do t’u jepnit fëmijëve dhe prindërve kur është e sigurt të përdoren teknologjit e reja?
Masat paraprake janë të nevojshme. Është e nevojshme të merret parasysh koha që një fëmijë shpenzon në një kompjuter ose telefon celular, cilët janë shokët e tij dhe sa prej tyre janë, kontrolloni se a ka përmbajtje që tregon dhunë agresive ose seksuale dhe nëse ka dëshmi te ruhen ato si provë për marrjen e masave për parandalimin e dhunës . . Të mësojë fëmijën të mos i përgjigjet provokimeve dhe të jetë në gjendje të njohë mesazhe të dyshimta, të tregojë shembuj të këtyre mesazheve dhe ato që mund të shkaktojnë ndjenja të pakëndshme. Si në internet dhe në jetën reale duhet të respektojnë rregullat e sjelljes, dinjitetin personal dhe të tjerëve, dhe mos të harrojm për arsimin në shtëpi.
Projekti “ Të gjithë duhet të dimë“ është bashkëfinancuar nga buxheti i Republikës së Serbisë – Ministria e Kulturës dhe Informacionit. Pikëpamjet e shprehura në një projekt mediatik të mbështetur nuk pasqyrojnë domosdoshmërisht pikëpamjet e autoritetit që i ka ndarë fondet.
