Svaka novotarija, društvena i tehnološka promena, nailazila je određene otpore. A pored brojnih prednosti nosila je i nedostatke. U narednim člancima i tekstovima na našem portalu akcenat ćemo staviti na to kako naučiti decu i mlade na pametno, korisno i sigurno korišćenje digitalne tehnologije.
Prema podacima Ministarstva trgovine, turizma i telekomunikacija DIGITALNA SRBIJA kroz podatke izgleda ovako:
- – 64,7% domaćinstva ima internet priključak.
- – 91,8 % stanovništva koristi mobilni telefon.
- – Komunikacija, informisanje, obrazovanje, nauka, poslovanje, proizvodnja, sve više postaju digitalni.
- 90,3% internet populacije od 16 do 24 godine je na društvenim mrežama.
- – Mladima su informacione tehnologije obavezno sredstvo druženja, učenja, zabave.
- – 90% dece školskog uzrasta ima pristup internetu.
- – 63% učenika poseduje pametni telefon, 54% sopstveni IT uređaj.
Digitalna revolucija svakodnevno menja svet na koji smo navikli. Na promene se najbolje adaptiraju mladi što se danas najbolje vidi na primeru razvoja novih komunikacijskih servisa, a posebno kroz popularizaciju pametnih telefona i interneta među decom i mladima. Razvojem i dostupnošću interneta došlo je i do širenja novih oblika društveno neprihvatljivih ponašanja koji utiču na psihosocijalni razvoj dece i mladih (a koje sve češće sa sobom donose i fatalne posledice po psihičko, mentalno ili fizičko zdravlje) jer su oni i najčešći korisnici novih tehnologija. Kao što ne bismo dete pustili na ulicu a da ga ne naučimo nekim osnovnim stvarima o tome šta ga na ulici čeka, tako ga ne treba pustiti na internet a da pre toga nije pripremljeno.
Razmena poruka, deljenje fotografija i videa su načini na koje se današnja deca i mladi virtuelno druže. Međutim pored druženja novi načini komunikacije mogu da se koriste i za pretnje i vređanje, digitalne napade – ono sto nazivamo elektronsko ili digitalno nasilje nad drugom decom. Nasilje preko interneta (cyberbullying) predstavlja situacije kad je dete ili tinejdžer izloženo napadu drugog deteta, tinejdžera ili grupe dece, posredstvom interneta ili mobilnog telefona.
Postoje dve vrste digitalnog nasilja: direktan napad i napad preko posrednika.
Direktan napad događa se kad maloletnik:
- – šalje uznemirujuće poruke mobilnim telefonom, e-mailom ili na chatu
- – ukrade ili promeni lozinku za e-mail ili nadimak na chatu
- – objavljuje privatne podatke ili neistine na chatu, blogu ili internet stranici
- – šalje uznemirujuće slike putem e-maila ili MMS poruka na mobilnom telefonu
- – postavlja internet ankete o žrtvi
- – šalje viruse na e-mail ili mobilni telefon
- – šalje pornografiju i neželjenu poštu na e-mail ili mobilni telefon
- – lažno se predstavlja kao drugo dete.
Za razliko od tradicionalnog vršnjačkog nasilja „licem u lice“, od elektronskog nasilja dete ne može pobeći u sigurnosti svog doma, jer su podsetnici na nasilje stalno dostupni putem kompjutera, tableta, mobilnog telefona. Zajedničke karakteristike ova dva tipa nasilja su : agresivnost, namera da se povredi druga osoba, počinitelj može biti jedna osoba ili grupa i žrtva se ne može samostalno odbraniti. Naravno postoje i razlike od kojih se ističu: korišćenje infomacijsko-komunikacijske tehnologije za počinjenje nasilja, i činjenica da dete koje doživljava nasilje to trpi prostorno i vremenski neograničeno (nije sigurno ni u svome domu, a nasilni sadržaji pristupačni su i dostupni 24 časa dnevno i mogu ostati online neograničeno dugo kod nekih oblika nasilja. Upravo zadnje obeležje najviše upozorava na ozbiljnost tog problema, kako beleže profesori sa Filozofskog fakulteta Osijek. Oni prenose jedno istraživanje iz 2013 godine u kome se pokazuje da se nasilje preko interneta odvija brže, da je počinitelj često anioniman jer želi da izbegne posledice činjenja nasilja, da je potencijalna publika veća i jako bitno, počinitelj ne vidi reakciju svoje žrtve što može povećati dehumanizaciju.
Zemlje u kojima je izraženije nasilje preko interneta doživljavaju i veću učestalost neprirodne smrti dece, pa tako 20% dece koja su žrtva nasilja na internetu pomisle na samoubistvo a 1 od 10 ga počini jer žrtve nasilja doživljavaju strah, depresiju, tugu i osećaj bezpomoćnosti i bezizlaznosti. Prema studiji Growing Up Online – Connected Kids, koju su sprovele kompanije Kaspersky Lab i iconKids & Youth 2016 godine, maltretiranje na internetu ozbiljno utiče na emocionalno blagostanje dece: roditelji 37 odsto žrtava prijavilo je nizak vid samopoštovanja, 30 odsto njih je pogoršalo svoj rad u školi i 28 odsto njih navodi pojavu depresije. Pored toga, 25 odsto roditelja je izjavilo da su posledice maltretiranja preko interneta prekidanje sna dece i noćne more. 26 odsto roditelja je primetilo da je njihovo dete počelo da izbegava kontakt sa drugom decom, a 20 odsto njih je otkrilo da njihovo dete ima anoreksiju.
Realizaciju projekta finansijski je podržala Opštinska uprava opštine Medveđa.
Çdo risi, ndryshim social dhe teknologjik, ka hasue ne disa rezistenca të caktuara. Dhe përveç përparësive të shumta, ajo gjithashtu kishte mangësi.Në artikujt dhe tekstit në vijim në portalin tonë, ne do të theksojmë se si t’i mësojmë fëmijët dhe të rinjtë përdorimin e mençur, të dobishëm dhe të sigurtë të teknologjisë digjitale.
Sipas të dhënave të Ministrisë së Tregtisë, Turizmit dhe Telekomunikacionit, SËRBIA DIGJITALE përmes të dhënave duket kështu:
– 64.7% e familjes ka një lidhje interneti.
– 91.8% e popullsisë përdor telefon celular.
– Komunikimi, informacioni, arsimi, shkenca, biznesi, prodhimi gjithnjë e më shumë po bëhen digjitale.
90.3% e popullsisë në internet prej 16 deri në 24 vjet është në rrjetet sociale.
– Teknologjia e informacionit për të rinjtë është një mjet i detyrueshëm socializimi, mësimi dhe argëtimi
– 90% e fëmijëve të moshës shkollore kanë qasje në internet
– 63% e nxënësve kanë smartphone, 54% vetë pajisje IT.
Revolucioni digjital çdo ditë ndryshon botën në të cilën jemi mësuar .Ndryshimeve ju përshtaten më së miri të rinjtë që sot shihet më mirë në rastin e zhvillimit të shërbimeve të reja të komunikimit, veçanërisht përmes popullarizimit të smartfonëve dhe internetit në mesin e fëmijëve dhe të rinjve. Zhvillimi dhe disponueshmëri e internetit ka çuar gjithashtu në përhapjen e formave të reja të sjelljeve shoqërore të papranueshme që ndikojnë në zhvillimin psikosocial të fëmijëve dhe të rinjve (të cilët gjithnjë e më shumë çojnë në pasoja fatale për shëndetin psikologjik, mendor apo fizik), pasi ata janë përdoruesit më të shpeshtë të teknologjive të reja. Sikurse nuk do ta lejonim fëmijën të dal në rrugë pa i mësuar disa gjëra themelore për atë që e pret në rrugë , kështu ai nuk duhet të lirohet të hyj në internet pa u përgatitur më parë.
Ndrrimi i mesazheve, ndarja e fotografive dhe videove janë mënyra që fëmijët dhe të rinjtë e sotëm virtualisht shoqërohen së bashku. Sidoqoftë, përveç shoqërimit, mënyra të reja të komunikimit mund të përdoren gjithashtu për kërcënime dhe fyerje, sulme digjitale – atë që ne e quajmë dhunë elektronike apo digjitale ndaj fëmijëve të tjerë. Dhuna përmes interneti (Cyberbullying) është një situatë ku një fëmijë apo adoleshent është i ekspozuar ndaj një sulmi nga një fëmijë tjetër, një adoleshent ose një grup fëmijësh, nëpërmjet të internetit ose telefonit cellular.
Ekzistojnë dy lloje të dhunës digjitale: sulm i drejtpërdrejtë dhe sulm përmes ndërmjetësuesit. Sulm i drejtpërdrejtë ndodh kur i mituri:
– dërgon mesazhe shqetësuese nëpërmjet telefonit celular, e-mail ose chat
– vjedh ose ndryshon fjalëkalimin për imell adresën ose pseudonimin për chat
– publikon informacione private ose informacione të pa vërrteta në chat , blog apo faqe interneti
– dërgon imazhe shqetësuese me anë të e-majlit ose MMS në telefonin tuaj celular
– krijon anketë në internet mbi viktimën
-dërgon viruse në e-mail ose në telefon cellular
– dërgon pornografi dhe post të padëshiruar në një e-mail ose telefon celular
– prezentohet si të jetë një fëmijë tjetër.
Ndryshe nga dhuna tradicionale e moshatarëve „ballë për ballë“, nga dhuna elektronike, fëmija nuk mund të ikë në sigurin e shtëpisë së tij, sepse përkujtuesit e dhunës vazhdimisht janë aktiv nëpërmjet kompjuteri, tableti, telefoni celular. Karakteristikat e përbashkëta të këtyre dy llojeve të dhunës janë: agresioni, qëllimi për të lënduar personi tjetër, kryerësi mund të jetë një person ose grup dhe viktima nuk mund ta mbrojë veten në mënyrë të pavarur. Natyrisht, ka dallime që theksojnë: përdorimi i teknologjisë së informacionit-komunikimit për kryerjen e dhunës, dhe fakti që një fëmijë që përjeton dhunën vuan në mënyrë hapësinore dhe në kohë të pakufizuar (nuk është i sigurt as në shtëpinë e vet dhe përmbajtja e dhunshme është e aksesueshme dhe e arritshme 24 orë në ditë mund të mbetet në internet pafundësisht në disa forma të dhunës. Të dhënat më të fundit paralajmërojn më shumë për seriozitetin e këtij problemi, si thonë profesorët e Fakultetit Filozofik të Osijekut. Ata transmetojnë një sondazh prej vitit 2013 që tregon se dhuna në internet po zhvillohet më shpejt, se autori i krimit është shpesh një anonim sepse dëshiron të shmangë pasojat e kryerjes së dhunës, që audienca potenciale është më e madhe dhe më e rëndësishme, kryerësi nuk e sheh reagimin e viktimës së tij, Dehumanizimi.
Vendet që janë më të theksuara ndaj dhunës në Internet përjetojnë një incident më të madh të vdekjeve të panatyrshme të fëmijëve, kështu që 20% e fëmijëve që janë viktima të dhunës në internet mendojn të kryejn vetëvrasje dhe 1 nga 10 e bëjn, sepse viktimat e dhunës përjetojnë frikë, depresion, trishtim dhe ndjenjë të pafuqisë dhe impotencës . Sipas studimit „Growing Up Online – Connected Kids“, i kryer nga Kaspersky Lab dhe iconKids & Youth në 2016, keqtrajtimi në internet ndikon seriozisht mirëqenien emocionale të fëmijëve: prindërit 37 për qind e viktimave kanë raportuar një vetëbesim të ulët, 30 për qind kanë përkeqësuar punën e tyre shkollë dhe 28 përqind e tyre raportojnë depresion. Përveç kësaj, 25 për qind e prindërve thanë se pasojat e keqtrajtimit në internet ishin ndërprerja e gjumit dhe ëndrrat e këqija te fëmjët. 26 për qind e prindërve kanë vërejtur se fëmija i tyre ka filluar të shmangë kontaktin me fëmijët e tjerë dhe 20 për qind kanë zbuluar se fëmija i tyre ka anoreksin.
