Ako su deca budućnost, budućnost bi mogla biti jako loše obaveštena.
To je jedna implikacija nedavno objavljene studije istraživača sa Stanforda koja je procenjivala sposobnost učenika da procenjuju izvore informacija i rezultate je opisala kao „zastrašujuće“, „mračne“ i „pretnju demokratiji“.
Dok se stvaraoci sadržaja i platforme za društvene medije suočavaju sa krivicom da tolerišu lažne vesti, studija naglašava drugu stranu jednačine: Kako izgleda kada su čitaoci zavedeni.
Istraživači sa Stanfordske škole za obrazovanje, proveli su više od godinu dana ocenjujući koliko dobro studenti širom zemlje mogu da procene onlajn izvore informacija.
Od učenika srednje škole i sa fakulteta u 12 država, traženo je da procene informacije predstavljene u tvitovima, komentarima i člancima. Prikupljeno je više od 7.800 odgovora učenika.
Kada su rezultati stigli, istraživači su bili „šokirani“ – koliko studenata nije uspelo da efektivno procene verodostojnost tih informacija.
Studenti su pokazali „zapanjujuću i zastrašujuću doslednost“ u svojim odgovorima, napisali su istraživači, iznova i iznova. Oni nisu tražili analizu podataka na visokom nivou, već samo razumnu procenu.
„Mnogi pretpostavljaju da, pošto mladi ljudi stalno koriste društvene medije, podjednako su pametni sa onim što tamo pronađu“, napisali su istraživači. „Naš rad pokazuje suprotno.“
Sam Vineburg, profesor obrazovanja i istorije na Univerzitetu Stanford i glavni autor studije, govorio je zaportal NPR.
„Ono što vidimo je osipanje lažnih vesti pored kojih ljudi prolaze bez razmišljanja“, i zaista, ne možemo kriviti mlade ljude jer ih nikada nismo naučili da rade drugačije. Rešenje je da naučimo studente – ili, u stvari, sve korisnike interneta – da čitaju kao da provere činjenice.“
To znači, ne samo da čitate „vertikalno“, na jednoj stranici ili izvoru, već tražite druge izvore – kao i da ne uzimate „About“ stranice kao dokaz neutralnosti, i ne pretpostavljate da Google rangira rezultate po pouzdanosti.
„Vrste obaveza koje su nekada bile odgovornost urednika, bibliotekara sada pada na pleća svakoga ko koristi ekran da bi se informisao o svetu“, rekao je Vineburg za NPR.
STUDENTËT KANË PROBLEM TË NDAJNË LAJMET E VËRTETA NGA ATO JO TË VËRTETA
Nëse fëmijët janë e ardhmja, e ardhmja mund të jetë shumë dobët e informuar.
Ky është një implikim i një studimi të botuar së fundmi nga studiuesit e Stanford që vlerësoi aftësinë e studentëve për të vlerësuar burimet e informacionit dhe rezultatet i përshkroi si „të frikshme“, „të errëta“ dhe „kërcënim për demokracinë“.
Derisa krijuesit e përmbajtjes dhe platformat e mediave sociale përballen me fajin e tolerimit të lajmeve të pavërteta, studimi nxjerr në pah anën tjetër të ekuacionit: Si duket kur lexuesit regjistrohen.
Studiuesit e Shkollës së Edukimit në Stepford, kanë kaluar mbi një vit duke vlerësuar se sa mirë studentët në të gjithë vendet mund të vlerësojnë burimet e informacionit në internet.
Prej studentëve të shkollës së mesme dhe fakulteteve në 12 shtete u kërkua të vlerësojnë informacionet e paraqitura në tëeet, komente dhe artikuj. Më shumë se 7.800 përgjigje të studentëve u mblodhën.
Kur arritën rezultatet, studiuesit u „shokuan“ – sa studentë nuk arritën të vlerësojnë në mënyrë efektive besueshmërinë e këtij informacioni.
Studentët treguan „qëndrueshmëri të mahnitshme dhe të frikshme“ në përgjigjet e tyre, hulumtuesit shkruan, pa pushim. Ata nuk kërkuan analizë të të dhënave të nivelit të lartë, por vetëm një vlerësim të arsyeshëm.
„Shumë mendojnë se për shkak se të rinjtë përdorin vazhdimisht mediat sociale, ata janë po aq të zgjuar me atë që ata gjejnë atje“, shkruajnë studiuesit. „Puna jonë tregon të kundërtën.“
Sam Vineburg, profesor i arsimit dhe historisë në Universitetin Stanford dhe autori kryesor i studimit, foli në portalin NPR.
„Ajo që ne shohim është një shpërndarje e lajmeve të pavërteta që njerëzit kalojnë pa menduar“, dhe me të vërtetë, ne nuk mund t’i fajësojmë të rinjtë që kurrë nuk i mësojnë ata t’i bëjnë gjërat ndryshe. Zgjidhja është t’i mësojmë studentët – ose, në të vërtetë, të gjithë përdoruesit e internetit – të lexojnë sikur të ishin kontrollues të fakteve ”.
Kjo do të thotë jo vetëm të lexoni „vertikalisht“ në një faqe ose burim, por të kërkoni burime të tjera – si dhe të mos merrni faqet „About“ si dëshmi neutrale, dhe të mos supozoni se Google renditet rezultatet nga besueshmëria.
„Llojet e përgjegjësive që dikur ishin përgjegjësi e redaktuesve, bibliotekarëve tani bien mbi supet e secilit që përdor ekranin për të informuar veten për botën,“ tha Vineburg për NPR.
Projekti „Njihuni me të vërtetën“ është bashkëfinancuar nga buxheti i Republikës së Serbisë – Ministria e Kulturës dhe Informacionit. Qëndrimet e shprehura në një projekt mediatik të mbështetur nuk shprehin qëndrimet e organit i cili ka dhënë fondet.
