Evropska unija i Vlada Švajcarske podržale su brendiranje tri tradicionalna poljoprivredna proizvoda po kojima je Peštersko-sjenička visoravan poznata, što će osim garancije kvaliteta potrošačima, proizvodima dati dodatu vrednost i biće konkurentniji na tržištu. Donatori su, preko razvojnog programa Evropski PROGRES, obezbedli tehničku pomoć pri izradi neophodnih studija i elaborata koji su bili potrebni da se zaštiti ime porekla sjeničke stelje[1], dok su dve mlekare iz Sjenice, „Lav” i „Beni komerc” stekli status ovlašćenog korisnika za sjenički kravlji sir, a sjeničko preduzeće „Turković” sertifkovano kao ovlašćeni korisnik za proizvodnju sjeničke jagnjetine.
Očekuje se da će preko 500 uzgajivača ovaca sa Peštera uz registraciju zaštićenog imena porekla sjeničke stelje, ovog prepoznatljivog specijaliteta u regionu, podići njenu vrednost za blizu 20 odsto, a sačuvaće se umeće i veština u izradi koja se već vekovima prenosi sa starijih generacija na mlađe.
„Na posebna svojstva i kvalitet ovog proizvoda, pored kvalitetne sirovine, ovčijeg mesa, i tradicionalne tehnologije proizvodnje, značajan uticaj imaju i opšte karakteristike podneblja, posebno specifični klimatski uslovi područja opština Sjenica i Tutin, a to su temperatura, vlažnost, vetrovi. To stelju čini jedinstvenim proizvodom ovog kraja,” objašnjava Slaviša Dumić iz Udruženja „Sjeničko jagnje”.
Sjeničke mlekare „Lav” i „Beni komerc”, kao ovlašćeni korisnici već zaštićenog sjeničkog kravljeg sira, moći će da potvrde autentičnost svojih proizvoda markicama koje izdaje Zavod za izradu novčanica i kovanog novca i očekuju se daće sa sertifikacijom vrednost sira porasti bar za pet odsto, a potražnja i do 30 odsto – jer je sad kvalitet i zvanično garantovan.
Iz preduzeća „Turković” iz Sjenice, sada sertifikovanog proizvođača sjeničke jagnjetine, kažu da će sertifikacija takođe doprineti promociji područja Peštersko-sjeničke visoravni, jer, kako ističu, vezu između proizvoda, mesta i ljudi treba sačuvati, a potrošače zainteresovati za kvalitet koji je proistekao iz geografskog porekla, kao spoja tradicije i specifičnosti određenog mesta.
„Proizvodi sa zaštićenom geografskom oznakom, su zaista specifični, i za njih se obično kaže da su to proizvodi sa dodatom vrednošću, a sve više ljudi spremno je da plati tu razliku u ceni“, kaže Frida Bauman, stručnjakinja za ovčarstvo i kozarstvo i konsultantkinja Evropskog PROGRESa za zaštitu geograskog porekla.
Kako je gospođa Bauman dodatno pojasnila način nastajanja, pripremanja ili izrade proizvoda sa oznakom geografskog porekla sertifikacione kuće redovno kontrolišu i prate, pa sertifikat dobijaju samo oni koji ga i zasluže.
„Jugoistočna i jugozapadna Srbija imaju mnoštvo proizvoda koji svojom tradicijom i kvalitetom zaslužuju bolje mesto na domaćem i stranim tržištima. Zaštita geografskog porekla je način da to mesto i zauzmu, a sada je odgovornost na proizvođačima da ispoštuju definisane procedure i standarde, te se nadamo u dogledno vreme povećaju proizvodnju i prihode“, rekao je Grem Tindal, menadžer Evropskog PROGRESa.
