Në shoqërinë tonë moderne thjesht nuk mundemi të mohojm se jemi të rrethuar me njerz të cilit dallojn me shum gjëra: sipas nacionalitetit, fes, kultures, gjinis, adeteve, ose së paku dallojn sipas pamjes fizike, nivelit të arsimit, kurse janë edhe personat me nivelet të ndryshume invalidor si dhe dallimet tjera.
Disa njerëz preferojnë që të jenë në një ambijent multikulturor, kurse disa të tjerët në një mjedis të till nuk ndjehen rehat.
Kjo në pregjithësi është e varur nga ndërveprimi me njerëz të ndryshum si dhe nga qëndrimet tona ndaj dallimeve.
Pse të inkuarojm tolerancen te fëmijet ton? Fillimisht, dëshirojm që fëmijet të ndihen te relaksuar në rrethana të ndryshme jetësore dhe të jenë të hapur për mësimin për kultura të ndryshme. Njohje të tilla sjellin ideja të reja, provojat si dhe energjin në jetë të çdo individi. Fëmijet ton potencialisht mund të mësojnë gjëra të reja dhe të dobishme nga kultura të reja. Në qoftë se ata duan toleranca hap deren në biznes, arsim, udhëtimeve, kohës së lir, zgjedhjen e stilit të jetës, artit si dhe në fusha të tjera të jetës .
Në mënyr që fëmijet ton të kenë një të ardhëme të suksesshme, duhen të jenë me mundësi që të punojn më të tjerët. Nuk duhet të frikohen nga shkelja jashtë zonës së komoditetit, që do të thot që duhen të mësojn që të kuptojn, të respektojnë dhe ti çmojn të tjerët.
Toleranca nuk do të thot sakrifikimin e trashigimis dhe besimet e tyre. Vetëm e kundërta, personat tolerant me krenari qëndrojn pas besimit të tyre, duke çmuar dhe repsektuar dallimet tek tëjerët.
Fëmijet jo shpesh do të kenë nivelin e tolerances së njëjtë si prindërit e tyre.
Fëmijet ton gjithë na shikojnë dhe na imitojn, edhe para se të flasin. Ata janë pasqyrë e vlerave tona dhe çëndrimeve ndaj të tjerëve.
Prindërit të cilit e shprehin tolerancen sipas fjalëve dhe veprave të përditëshme i mësojn fëmijet e tyre që ti qmojnë dallimet .Në atë menyrë i ofrojnë shancën fëmijëve që të shoqërohen dhe të luajnë më të tjerët.
Disa këshilla se si ti mësojmë fëmijët për toleranc.
Mendoni në qfarë mënyre komunikoni dhe bisedoni për njrëzit tjerë. A është ajo pasqyrë tolerimi? Tregone respektin ndaj të tjerëve dhe fëmijët do ta pranojnë atë model.
Fëmijët ndëgjonë dhe mësojnë nga ju. Në shkollë, fëmija shpesh herë ndahen në grupe të vogla të cilat nuk janë miqësore ndaj njëra tjetrës. Shpesh herë ndodh që njëri tjetrit ti quajnë me emrat të këqija. Në qoftë se i pyetni pse bëjinë ashtu, do të ndëgjoni që ato fjalë (ose të ngjajshme)i kanë ndëgjuar në shtëpi. Prandaj, edhe nëse bisedonë me partnerin e juaj jo detyrueshum, të jeni të vetëdijëshum që femija mundet të ndëgjoj. I kushtoni vëmendje fjalorit të cilin e përdorni, pa marë parasysh se për qka dhe për kë është fjala. Shmangëni shakan për njerëzit tjerë dhe tek fjalët nënqmuëse. Fëmijet munden të përserisin atë që kanë ndëgjuar, dhe atë më pak situata private.
Përgjegjuni sinqerisht dhe me respekt në pyetjet e fëmijëve ndaj dallimeve. Gjithsesi është e nevojshme të bisedoni me fëmijet ndaj dallimet në mes njerëzve, por në menyrë njerzore,e cila do të tregon respektin ndaj qdo gjës që dallonë nga ajo që fëmija e sheh në shtëpi.
Zgjedhëni programet, filmat,përrallat dhe lodrat të cilat pasqyrojnë vlerat dhe dallimet. Mediat janë mjet i fushishëm të cilit kanë aftësitë të ti formulojë qëndrimet. Në qoftëse fëmija shikon programin ose lexon për diqka që reflekton paragjykimet të caktuara shoqërore, bisedoni me fëmijën për këtë dhe shpjegoni se si këto paragjykime munden të lëndojnë njerëzit të tjerë.
Qmoni dallimin brenda familjës. Pranone kualitetin e qdo antari, pa marrë parasysh në stilet e ndryshme të jetës,intersat dhe aftësitë. Fëmijët të cilët ndihen të respektuar, më shumë do ti qmojnë të rriturit.
Inkurajoni nderim në familjën tuaj. Është e njohur që njerëzit të cilët nuk i respektojnë të tjetët rallë ndihen të lumtur dhe të sigurtë në vetën. Fëmijët të cilët kanë respekt ndaj veti kanë tendencë që të jenë të sjellshëm ndaj të tjerëve.
Kyqeni fëmijet e juaj në situatat në të cilat është i pranishëm diversiteti. Kjo mundë të jetë në sport ,shkollë, lojrave dhe piknik…
Mësoni së bashku me fëmijët për kultura dhe tradita tjera. Shqyrtoni zakonet të kulturave të ndryshme dhe stileve të jetës. Bisedoni me ta në menyrë afirmative.
Mësoni fëmijët për traditën në familjën e juaj dhe nxitëni për atë të ndihen krenar. Qmoni dhe bisedoni për vlerat dhe trashëgimin, dhe tregone gatshmërin që më të tjerët ti ndani besimet e juaja.
Mendoni rreth sjelljës të cilën dëshironi ta shikoni tek fëmija juaj. Prandaj, dhe ju vet pranoni këtë model, sepse fëmijët gjithë do të ndiqninë rrugën e juaj.
——————————————————————————-
U našem modernom društvu jednostavno ne možemo poreći da smo okruženi ljudima koji se razlikuju po mnogočemu: nacionalnosti, veri, kulturi, rodu, običajima, ili se pak razlikuju po fizičkom izgledu, stepenu obrazovanja, a tu su i osobe sa različitim nivoima invaliditeta i drugim razlikama.
Neki ljudi vole biti u multikulturalnom okruženju, dok se drugi u takvom okruženju ne osećaju prijatno. To uglavnom zavisi od učestalosti interakcije sa različitim ljudima, kao i od naših stavova prema razlikama.
Zašto poticati toleranciju kod naše dece? Za početak, želimo da se deca osećaju opušteno u različitim životnim okolnostima i da budu otvoreni za učenje o raznim kulturama. Takve spoznaje donose nove ideje, iskustva i energiju u život svakog pojedinca. Naša deca potencijalno mogu naučiti nove i korisne stvari iz drugih kultura. Ako to žele, tolerancija otvara vrata u poslovanju, obrazovanju, putovanjima, slobodnom vremenu, odabiru stila života, umetnosti, te drugim područjima života.
Kako bi naša deca imala uspešnu budućnost, moraju biti u mogućnosti da rade sa drugima. Ne bi se smela bojati iskoraka izvan zone udobnosti, što znači da trebaju naučiti razumeti, poštovati i cieniti druge.
Tolerancija ne znači prihvatiti loše ponašanje, već se radi o
prihvaćanju drugih ljudi i tretiranju ljudi onako kako bi želeli da oni
tretiraju nas. I to je upravo ono što bi roditelji trebali prenieti na
decu.
Tolerancije ne znači žrtvovanje svoje vlastite baštine i verovanja.
Upravo suprotno, tolerantne osobe ponosno stoje iza svojih verovanja, dok uvažavaju i cene razlike kod drugih.
Deca će neretko imati isti nivo tolerancije kao i njihovi roditelji.
Deca nas stalno posmatraju i imitiraju, čak i pre nego progovore. Oni su ogledalo naših vriednosti i stavova prema drugima. Roditelji koji pokazuju toleranciju kroz svakodnevne reči i dela uče svoju decu da cene različitosti. Na taj način dajemo priliku deci da se druže i igraju sa drugima.
Evo nekoliko saveta o tome kako naučiti decu toleranciji.
Razmislite o načinu na koji komunicirate i razgovarate o drugim ljudima. Da li je to odraz tolerancije? Pokažite poštovanje prema drugima i deca će ubrzo prihvatiti taj model.
Deca slušaju i uče od vas. U školi, deca se često dele u manje grupice koje neretko ne budu prijateljski raspoložene jedna prema drugoj. Često se desi da jedni druge nazivaju ružnim imenima. Ako ih pitate zašto to rade, saznaćete da su to isto (ili slično) čuli kod kuće. Dakle, čak i dok neobavezno razgovarate sa vašim partnerom, budite svesni da vas deca mogu čuti. Obratite pažnju na rečnik koji koristite, bez obzira o čemu ili o kome pričate. Izbjegavajte šale na tuđi račun ili ponižavajuće reči. Deca bi mogla ponoviti ono što su čula, i to u manje privatnim situacijama.
Odgovorite na dečja pitanja o razlikama iskreno i sa poštovanjem.
Svakako je potrebno razgovarati sa decom o razlikama među ljudima, ali na uljudan način, koji će pokazati poštovanje prema bilo čemu što se razlikuje od onoga što dete vidi kod kuće.
Odaberite programe, filmove, priče i igre koje oslikavaju vrednosti
razlika. Mediji su moćan alat koji ima sposobnost da oblikuje stavove.
Ako dete gleda program ili čita o nečemu što oslikava određene društvene predrasude, razgovarajte sa detetom o tome i objasnite mu kako takve predrasude mogu povrediti druge ljude.
Vrednujte razlike unutar porodice. Prihvate kvalitete svakog člana, bez obzira na različite stilove života, interese i sposobnosti. Deca koja osećaju da su poštovana, ceni će više i ostale.
Potičite samopoštovanje u vašoj porodici. Poznato je da se ljudi koji ne poštuju druge retko osećaju srecnima i sigurnima u sebe. Deca koja imaju poštovanje prema sebi imaju tendenciju da budu uljudniji prema drugima.Uključite svoju decu u situacije u kojima je prisutna raznolikost. To može biti u sportu, školi, igraonici, na izletu…
Učite zajedno sa decom o drugim kulturama i tradicijama. Istražite
običaje različitih kultura i različite stilove života. Razgovarajte o
tome na afirmativan način.Učite decu o tradiciji u vašoj porodici i postaknite ih da se zbog toga osećaju ponosno. Cenite i razgovarajte o sopstvenim vrednostima i baštini, te pokažite spremnost da sa ostalima podelite vaša verovanja.
Razmislite o ponašanju koje želite videti kod svog deteta. Zatim, i vi sami prihvatite takav model, jer će deca gotovo uvek krenuti vašim stopama.
Po projektu (Grad Leskovac) iz 2016. godine
Prevodilac Mirsada Bejic
