Digitalna revolucija svakodnevno menja svet na koji smo navikli. Na promene se najbolje adaptiraju mladi što se danas najbolje vidi na primeru razvoja novih komunikacijskih servisa, a posebno kroz popularizaciju pametnih telefona i interneta među decom i mladima.
– Koje su najčešće zloupotrebe dece na internetu sa kojima ste se susretali?
Deca i mladi danas bukvalno žive na internetu, više komuniciraju preko društvenih mreže nego uživo. Često nisu svesni kakve ih opasnosti vrebaju na internetu. Mnogi sukobi i naslino ponašanje u školi potiču upravo od njihovih prepiski na fejsu, instagramu , vajberu…
– Iako je ova zloupotreba novijeg doba, koliko je ona opasna? Odnosno kako može da utiče na dečije ponašanje i psihu?
Čest je slučaj da su se drugarice ili drugovi u školi potukli zbog toga što je neko nešto prokomentarisao na fejsu. A ima i ozbiljnijih slučajeva da dete mesecima preživljava psihičko nasilje, pretnje, omalovažavanja i vređanja preko društvenih mreža. Za mlade u tinejdžerskom uzrastu komunikacija preko društvenih mreža ima veliki značaj, pa uvrede i pretnje upućene ovim putem oni veoma teško preživljavaju. Neko se povlači u sebe, postaje anksiozan, uznemiren, napet. Ili pak postaju agresivni i nasilni prema drugovima.
Još jedan veliki problem i opasnost je što su mladi skloni da svoju intimu dele sa nazovi prijateljima na društvenim mrežama , čiji identitet je često nepoznat. Kače razne fotografije, a nisu svesni da sve što se jednom postavi na internetu, ostaje tu zauvek i u nekom trenutku taj materijal može biti zloupotrebljen.
– Veliki procenat dece je sam zaslužan za svoje vaspitanje, jer roditelji za to nemaju vremena. Koliko je ovo veliki problem u današnjem svetu u kome se tehnologija i navike i potrebe ljudi menjaju velikom brzinom ?
Tačno je da roditelji sve manje imaju vremena za svoju decu, usled velikog broja obaveza, dužeg radnog vremena, putovanja od posla do kuće itd. Sve su češći i slučajevi da deca žive samo sa jednim roditeljem. Zato bi ovom problemu trebalo da se pristupi sistematski, da se uključi i škola i druge institucije (savetovališta za mlade, Centri za socijalni rad…) Škola može kroz različite nastavne i vannastavne aktivnosti da posveti više pažnje ovom problemu. Časovi građanskog vaspitanja na primer su dobra prilika za to i upošte kroz druge nastavne predmete, trebalo bi da se razvija svest deteta o opasnostima koje nosi upotreba interneta i modernih tehnologija.
– Kao psiholog, koje savete biste dali deci, a koje roditeljima, kada je bezbedno korišćenje novih tehnologija u pitanju?
Deci bih savetovala da ne prihvataju zahteve nepoznatih ljudi, da se ne dopisuju nisakim, ako nisu sigurni ko je, da nikome ne govore svoje lozinke za mejl i slično; da ne kače na društvene mreže fotografije koje na bi pokazali drugovima iz odeljenja, da se povere roditeljima ili nekome iz škole , ako su imali neko neprijatno iskustvo.
Roditeljima savetujem da, uprkos svojim obavezama, izdvoje vremena za svoju decu, jer deca su ono najvrednije što imamo, da prate šta deca rade na internetu i da shvate da su za njihovu decu društvene mreže „stvaran svet“ i da svako negativno iskustvo koje tamo dožive može ostaviti trajne posledice na njihov psihički razvoj, pa i ugroziti njihov život, poručuje Milena Mladenović, psihološkinja TŠ ,,Nikola Tesla’’ Medveđa.
Realizaciju projekta finansijski je podržala Opštinska uprava opštine Medveđa.
- Cilat janë abuzimet më të shpeshta të fëmijëve në internet që takuat?
Fëmijët dhe të rinjtë me një fjalë sot jetojnë në internet, komunikojnë më shumë nëpërmjet rrjeteve sociale sesa drejtpërdrejt . Ata shpesh nuk janë në dijeni të rreziqeve me të cilat përballen në internet. Shumë konflikte dhe sjellje abuzive në shkollë rrjedhin nga bisedat e tyre në facebook , instagram, viber…
- Edhe pse ky abuzim është i kohëve të fundit, sa është i rrezikshëm? Pra, si mund të ndikojë në sjelljen dhe psikologjinë e fëmijëve?
Shpesh ndodh që shoqet ose shokët në shkollë janë rrah për shkak se dikush ka komentuar dicka në facebook. Ka raste më serioze që fëmija përjeton dhunë psiqike , kërcënime, poshtërim dhe fyerjeve përmes rrjeteve sociale. Për të rinjtë në moshën adoleshente komunikimi përmes rrjeteve sociale është me rëndësi të madhe, prandaj ofendimet dhe kërcënimet e dërguara në këtë mënyrë, janë shumë të vështira për të mbijetuar. Dikush tërhiqet në vete, bëhet i shqetësuar, i mërzitur, i tensionuar. Ose ata bëhen agresivë dhe të dhunshëm ndaj shokëve të tyre.
Një tjetër problem i rrezikshëm është se të rinjtë priren të ndajnë intimitetin e tyre duke telefonuar miqtë në rrjetet sociale, identiteti i të cilëve shpesh është i panjohur.
Postojn fotografi të ndryshme, por nuk janë të vetëdijshëm se gjithçka që është postuar në internet një herë, mbetet aty përgjithmonë dhe në një moment ky material mund të keqpërdoret.
- Një përqindje e madhe e fëmijëve kan meritat e veta në arsimimin e tyre, sepse prindërit nuk kanë kohë për këtë. Sa është ky problem i madh në botën e sotme në të cilën teknologjia, zakonet dhe nevojat e njerëzve po ndryshojnë me shpejtësi të lartë?
Është e vërtetë që prindërit kanë më pak kohë për fëmijët e tyre, për shkak të një numri të madh të detyrimeve, orëve më të gjata, udhëtimit nga shtëpia në punë etj,Ka raste më të shpeshta të fëmijëve që jetojnë vetëm me një prind. . Prandaj, këti problemi duhet qasur në mënyrë sistematike, për të përfshirë shkollën dhe institucionet e tjera (qendrat e këshillimit të të rinjve, qendrat për punë sociale …). Nëpërmjet aktiviteteve të ndryshme mësimore dhe jashtëmësimore, shkolla mund t’i kushtojë më shumë vëmendje këtij problemi. Për shembull, orët e edukimit qytetar është një mundësi e mirë për ta marrë atë në konsideratë nëpërmjet lëndëve të tjera, duhet të zhvillohet vetëdija e fëmijës për rreziqet e përdorimit të internetit dhe teknologjive moderne.
- Si psikolog, çfarë këshilla do t’u jepnit fëmijëve dhe prindërve, kur është e sigurt të përdoren teknologji të reja?
Unë do t’i këshilloja fëmijëve të mos pranojnë kërkesat e njerëzve të panjohur, të mos komunikojn me askënd, nëse nuk janë të sigurt se kush është, të mos tregojnë fjalëkalimet e tyre të e-mailit e kështu me radhë; të mos postojn foto të cilat nuk do ju tregonin shokëve të klasës, të bisedojn me prindërit ose dikë nga shkolla, nëse ata kishin një përvojë të pakëndshme.
Prindërit I këshilloj që të gjejnë kohë për fëmijët e tyre, sepse fëmijët janë gjëja më e vlefshme që kemi, për të vëzhguar atë që fëmijët bëjnë online, dhe për të kuptuar se për fëmijët e tyre rrjeti social është një „botë e vërtetë“ dhe se çdo përvojë negative atje mund të lënë pasoja të përhershme në zhvillimin e tyre mendor dhe madje të rrezikojnë jetën e tyre.
