U okviru međunarodnog arheološkog istraživanja “Pusta Reka Project” koji je započet 2017. godine prva iskopavanja započeta su ovw godine 20 avgusta na arheološkom lokalitetu „Svinjarička Čuka“ u neposrednoj blizili lokaliteta Caričin Grad. Partneri na porjektu su Istitut za orijentalnu i evropsku arheologiju, OREA, Austrijske akademije nauka, Arheološki institut u Beogradu i Narodni muzej u Leskovcu. Austrijsko-srpski tim istraživača predstaviće ostatke pomenutih tragova naseljavanja, kao i odabrane nalaze 19. septembra u 12 sati na samom lokalitetu.
Fokus projekta usmeren je prema Leskovačkoj kotlini i njenom razvoju u praistoriji. Novonastala austrijsko-srpska istraživačka delatnost ima za cilj da detaljno analizira pomenutu oblast, kao jedan važan region južnomoravskog sliva, za koji se veruje da predstavlja čvorište međuljudskih komunikacija kroz različite periode ljudske prošlosti. Do sada je otkriveno svega nekoliko lokaliteta, uglavnom zahvaljujući slučajnim površinskim nalazima, kako do sada nisu realizovana sistematska istraživanja najsavremenijim metodama.
Glavni cilj projekta jeste prepoznavanje pejzaža u prošlosti, kao i socio-kulturnog razvoja različitih zajednica, počev od prvih zemljoradnika i stočara koji su ove prostore naseljavali pre oko 8000 godina, preko bakarnog doba, sve do kraja bronzanog doba pre oko 3000 godina, i pronalaženje njihovog mesta u širem okruženju. Na osnovu interdisciplinarnih rekognosciranja koja su realizovana tokom 2017. godine, prve probne sonde istražuju se na do sada nepoznatom lokalitetu Svinjarička Čuka, u neposrednoj blizini Caričinog Grada.
Rezulatati dosadašnjih istraživanja ukazuju na nekoliko različitih perioda naseljavanja ovog lokaliteta, od ranog i srednjeg neolita (oko 6000-5500 pre n.e.), poznog bakarnog doba (oko 3500-3000 pre n.e.) i srednjeg i poznog bronzanog doba (oko 1800-1100 pre n.e.).
Takozvani proces neolitizacije između Anadolije, Egeje i Balkana nalazi se u fokusu projekta. Potraga za najranijim zemljoradnicima i stočarima u leskovačkoj koltini osvrće se na pitanja kada, kako i na koji način su prve neolitske zajednice došle na teritoriju evropskog kontintenta. Čini se da teritorija južne Srbije, a posebno sliva Južne Morave igra važnu ulogu u širenju ranog neolita pre oko 8000 godina.
Različiti naučni interesi uticali su na to da oblast Puste Reke bude izabrana kao pogodno tlo za buduća proučavanja, kako do sada nisu realizovana sistematska istraživanja lokalnog ili međunarodnog karaktera. Narodni muzej u Leskovcu i Arheološki institut u Beogradu svakako predstavljaju dobro pripremljene i iskusne partnere za ovaj projekat. Nakon realizovanog projekta sistematskog rekognosciranja 2017. godine i rezultata istraživanja 2018. godine, u planu je formiranje dugoročnog istraživačkog projekta u oblasti Leskovca, sa ciljem dijahronog istraživanja
ranoneolitskih lokaliteta i razvoja okruženja u praistorijskom periodu. Istraživanje ranog neolita, zajedno sa bakarnim i bronzanim dobom pružiće uvid u promene i razvoj praistorijskog pejzaža.
Svega nekoliko slučajnih nalaza ukazuju na postojanje Starčevačke kulture u leskovačkoj oblasti, tako da je poznavanje ranoneolitskog naseljavanja ovog kraja ostalo nejasno. Da li su ove najranje zajednice svoju ekonomiju zasnivale na zemljoradnji? Da li su ovo bile grupe zemljoradnika i stočara? Da li su svoju ekonomiju zasnivali na pripitomljenim biljkama i životinjama? Da li je proces neolitizacije bio pod uticajem mobilnosti koja je usvojena od strane lokalnih lovaca-sakupljača? Buduća istraživanja novog lokaliteta Svinjarička Čuka pružiće uvid u praistoriju ove oblasti kao i u međuregionalni razvoj u oblastima Egeje i kontintentalne Evrope.
