– Šta je za Vas medijska pismenost i koliko je ona danas važna?
Medijska pismenost u najširem značenju bi se mogla definisati kao sposobnost kritičkog odnosa prema sadržajima koje dobijamo iz različitih medija, analiziranja informacija, razlikovanja činjenica od tuđih vrednosnih i ideoloških stavova prema istim, kojima se neretko oboje objavljene vesti. Plasiranjem informacija na određen način se lako postiže manipulacija javnim mnjenjem, sa ciljem da ljudi vide stvari na način koji je poželjan onom ko objavljuje vest. To je jedan od razloga zašto je u današnje vreme neophodno biti medijski pismen i biti u stanju izdvojiti činjenice iz raznih, često i spektakularnih vesti i o istim stvoriti sopstvene stavove, u skladu sa svojim vrednosnim sistemom.
– Kako u savremenom digitalnom svetu razlikujete istine od laži?
Razlikovanje istine od laži u današnjem svetu koji je preplavljen informacijama iz najrazličitijih izvora je izuzetno značajan i težak zadatak. Pored neminovog čitanja raznoraznih vesti koje se danas pojavljuju sa svih strana, jedan od načina za izdvajanje verodostojinih informacija bi mogao biti vođenje računa o autoru vesti i izvoru sa kojeg je ista plasirana, uz poređenje dostupnih vesti o istoj temi. Mi nikada ne možemo stopostotno biti sigurni da li je neka vest objavljena na televiziji, u novinama, na internetu apsolutno tačna, ali istraživanjem o temi i čitanjem za nas relevantnih autora i izvora, dobijamo priliku da stvorimo sopstveni sud.
– Koliko su lažne vesti ozbiljan problem za mlade?
Lažne vesti su izuzeteno ozbiljan, ali i opasan problem ne samo za mlade, nego i za ostatak populacije. Ako govorimo o mladim adolescentima, tu je rizik povećan, uzimajući u obzir specifičnosti njihovog razvojnog doba, nedovoljnu razvijenost sposobnosti rasuđivanja i potrebu za pripadanjem ili suprotnu, za razlikovanjem i individualnošću, koje se obe ispoljavaju u odnosu prema nekom referentnom okviru, te je isti izuzetno važan. Opasnost od zavođenja pogrešnim informacijama može imati veoma ozbiljne posledice, koje mogu ostaviti trajan pečat na život jedne mlade osobe.
– Kako treba pristupiti medijskom obrazovanju dece? Kako se suočavate sa ovim izazovom na ličnom primeru?
Kako kod kuće, tako i u obrazovnim institucijama, trebalo bi se posvetiti medijskom obrazovanju dece. Nemoguće je, pa i nepoželjno, decu apsolutno zaštiti i odvojiti od uticaja medija, te je zato neophodno kontinutirano ih učiti kako da se odnose prema različitim sadržajima i informacijama. Neki od načina za realizaciju istog bi mogli biti upućivanje na istraživanje različitih izvora informacija, ukazivanje na različito delovanje iste informacije plasirane na različite načine (kroz primere, kratke filmove itd.), podsticanje na kritičko razmišljanje i slobodnu izražavanja sopstvenih stavova uz argumentovanje, upoznavanje sa primerima u kojima je došlo do ozbiljnih posledica itd.
– Da li medijsku pismenost treba uvesti kao obavezni školski predmet?
Apsolutno DA za medijsku pismenost kao školski predmet, bar kroz vannastavnu ili slobodnu nastavnu aktivnost, za početak!
Anđelković Zona psiholog i Babočić Fridl Dragana pedagog OŠ Đura Jakšić – Beograd
“ Sjellja me informacion të gabuar mund të ketë pasoja shumë të rënda“, – „Shkolla fillore Gjura Jakshiq – Beograd
- Çfarë është arsimimi medial për ju dhe sa është i rëndësishëm ai sot?
Literatura e mediave në kuptimin e saj më të gjerë mund të përkufizohet si aftësia për t’u lidhur në mënyrë kritike me përmbajtjen që marrim nga media të ndryshme, për të analizuar informacionin, për të dalluar faktet nga vlerat e të tjerëve dhe qëndrimet ideologjike, të cilat shpesh publikohen të dyja. Vendosja e informacionit në një mënyrë të veçantë e bën të lehtë manipulimin e opinionit publik, me qëllim që njerëzit t’i shohin gjërat në një mënyrë të dëshirueshme për atë që boton lajmin. Kjo është një nga arsyet pse në ditët e sotme është e domosdoshme të jesh i arsimuar medial dhe të jesh i aftë të nxjerrësh fakte nga lajme të ndryshme shpesh spektakolare dhe të krijosh këndvështrimet e tyre, në përputhje me sistemin e tyre të vlerave.
- Si i dalloni të vërtetat nga gënjeshtrat në botën e sotme digjitale?
Të dallosh të vërtetën nga gënjeshtrat në botën e sotme, e cila është e përmbytur me informacione nga burime të ndryshme, është një detyrë jashtëzakonisht e rëndësishme dhe e vështirë. Përveç leximit të artikujve të ndryshëm të lajmeve që tani po shfaqen nga të gjitha palët, një mënyrë për nxjerrjen e informacionit të besueshëm mund të jetë të vëzhgoni autorin dhe burimin nga i cili ka ardhur ai, duke krahasuar lajmet në dispozicion për të njëjtën temë. Asnjëherë nuk mund të jemi 100% të sigurt nëse një pjesë e lajmeve të botuara në televizion, në gazetë, në internet janë absolutisht të sakta, por duke hulumtuar temën dhe duke lexuar atë tek autorët dhe burimet përkatëse, na jepet mundësia të krijojmë gjykimin tonë.
Sa janë lajmet e pavërteta problem serioz për të rinjtë?
Lajmet e pa vërteta janë një problem jashtëzakonisht serioz, por edhe një problem i rrezikshëm jo vetëm për të rinjtë por edhe për pjesën tjetër të popullsisë. Nëse flasim për adoleshentë të rinj, ky rrezik rritet, duke marrë parasysh specifikat e moshës së tyre të zhvillimit, moszhvillimin e aftësive të arsyetimit dhe nevojën për përkatësin ose e kundërta, për diferencimin dhe individualitetin, që të dyja manifestohen në lidhje me një kornizë referimi, dhe është jashtëzakonisht e rëndësishme. Rreziku i mashtrimit nga keqinformimi mund të ketë pasoja shumë të rënda, të cilat mund të lënë një shenjë të qëndrueshme në jetën e një të riu.
– Si duhet t’i qasemi arsimit për mediat e fëmijëve? Si e përballoni këtë sfidë në një shembull personal?
Si në shtëpi edhe në institucionet arsimore duhet të jepet rendësi për edukimin mediatik të fëmijëve. Është e pamundur, madje e padëshirueshme, të mbrohen dhe të ndahen absolutisht fëmijët nga ndikimi i mediave, dhe për këtë arsye është e nevojshme që vazhdimisht t’u mësoni atyre se si të lidhen me përmbajtje dhe informacione të ndryshme.
Disa mënyra të realizimit të kësaj mund të jenë referimi në eksplorimin e burimeve të ndryshme të informacionit, duke theksuar veprime të ndryshme të të njëjtit informacion të paraqitur në mënyra të ndryshme (përmes shembujve, filmave të shkurtër, etj.), Duke i inkurajuar ata të mendojnë në mënyrë kritike dhe të shprehin lirshëm pikëpamjet e tyre ndërsa argumentojnë, njoftimin rreth shembuj të pasojave serioze, etj.
- A duhet të futet arsimimi medial si lëndë shkollore?
Absolutisht PO për arsimimin medial si lëndë shkollore, të paktën përmes veprimtarisë mësimore jashtëshkollore ose aktivitete të lira, për fillestarët!
Angjellkoviq Zona psikolog dhe Baboqiq Fridl Dragana pedagoge e shkollës fillore Gjura Jakshiq – Beograd
Projekti „Njihuni me të vërtetën“ është bashkëfinancuar nga buxheti i Republikës së Serbisë – Ministria e Kulturës dhe Informacionit. Qëndrimet e shprehura në një projekt mediatik të mbështetur nuk shprehin qëndrimet e organit i cili ka dhënë fondet.
