– Šta je za Vas medijska pismenosti koliko je ona danas važna?
Zatrpani smo različitim informacijama 24 sata. Istinita informacija je danas retkost. Da biste došli do istine sami se morate dobro potruditi. Koliko ljudi zaista proveravaju tačnost onog što čuju? Ljudi moraju da nauče da aktivnije slušaju ono što im se servira. Moraju da imaju u glavi činjenicu da uvek postoji mogućnost da neko želi da manipuliše njima iz bilo kog razloga. Prosto da nauče da ne reaguju impulsivno I da ne dele informaciju za koju nisu ni sami sigurni da je istina. Moramo da shvatimo da smo I mi sami odgovorni za medijski prostor, za ono što konzumiramo i što delimo po mrežama.
– Kako u savremenom digitalnom svetu razlikujete istine od laži?
Jasno je da se svet ubrzano razvija. Za poslednjih dvadeset godina digitalni svet je skoro preuzeo našu realnost. Svakodnevno dobijamo veliki broj informacija da I ne stižemo sve da ih filtriramo u svojoj glavi. Ljudi ne moraju da prođu obuke, kurseve da bi prepoznali istinu od laži. Samo treba sami da razmisle koliko je realno to što su pročitali. Koliko ta vest ima smisla. Da provere izvor, ko im to saopštava.
– Koliko su lažne vesti ozbiljan problem za mlade?
Dosta toga kreće iz porodice. Mlade treba da učimo da uvek sve preispituju. Da čuju I drugu stranu pa onda da formiraju svoje mišljenje. Najbolji primer koliko su lažne vesti štetne za mlade je medijski prostor bivše Jugoslavije. Konstantno podgrevanje međuetničke netrpeljivosti najviše utiče na njih a ni na koji način im ne čini dobro. Ostaju zatvoreni prema drugim I do kraja izmanipulisani. To se posebno odnosi na mlade koji nisu u mogućnosti da putuju I da vide kako stvari zaista funkcionišu u drugim zemljama.
– Kako treba pristupiti medijskom obrazovanju dece? Kako se suočavate sa ovim izazovom na ličnom primeru?
Moje iskustvo je više vezano za odrasle. Obuke koje sam držala I držim više se tiču starijih. Što se tiče dece, opet ponavljam, najveću ulogu imaju roditelji, porodica.
– Da li medijsku pismenost treba uvesti kao školski predmet?
Da, posebno u eri internet. Deca moraju da nauče kako da se zaštite od opasnosti koje vrebaju sa interneta. Ni mi, odrasli, nismo uvek svesni svega onoga što se nalazi sa druge strane ekrana.
Vesna Radanović je trenutno angažovana kao jedan od edukatora na projektu „Saznaj i razaznaj“ koji obučava mlade modernim veštinama medijske i informacione pismenosti. Kurikulum je razvijen i objavljen kao deo projekta koji sprovodi IREX uz podršku Ambasade SAD u Srbiji.
„ Duhet të kuptojmë se ne jemi përgjegjës për hapësirën e mediave, atë që ne konsumojnë dhe çfarë ndajmë nëpër rrjetit“ – Vesna Radanoviq
- Çfarë është arsimimi medial për ju dhe sa është i rëndësishëm ai sot?
Jemi përmbytur me informacione të ndryshme për 24 orë. Informacioni i vërtetë është një gjë e rrallë sot. Për të arritur të vërtetën, duhet vet të mundoheni mirë . Sa njerëz i vërrtetojn saktësinë atë që dëgjojnë? Njerëzit duhet të mësojnë të dëgjojnë më aktivisht ato që u shërbehet atyre. Ata duhet të mbajnë në mendje faktin se gjithmonë ekziston mundësia që dikush dëshiron t’i manipulojë ata për çfarëdo arsye. Thjesht të mësojnë të mos reagojn impulsivisht dhe të mos ndajn informacione për ato që nuk janë të sigurt se a janë të vërteta. Ne duhet të kuptojmë se ne vetë jemi përgjegjës për hapësirën mediatike, për atë që konsumojmë dhe atë që ne ndajmë nëpër rrjete.
- Si i dalloni të vërtetat nga gënjeshtrat në botën e sotme digjitale?
Është e qartë se bota po zhvillohet me shpejtësi. Për njëzet vitet e fundit, bota dixhitale pothuajse ka marrë përsipër realitetin tonë. Ne çdo ditë marrim shumë informacione , të cilat nuk arrimë t’i filtrojmë të gjitha në kokën tonë .Njerëzit nuk kanë nevoj të marrin kurse trajnimi për të njohur të vërtetën nga gënjeshtrat. Ata thjesht duhet të mendojnë vetë se sa realiste është ajo që lexojnë . Sa ka kuptim ky lajm. Për të kontrolluar burimin, kush u thotë .
-Sa janë lajmet e pavërteta problem serioz për të rinjtë?
Pjesa më e madhe e kësaj vjen nga familja. Të rinjtë duhet të mësojnë që të vëjnë në pyetje çdo gjë. Të dëgjxojnë palën tjetër dhe më pas të formojn mendimin e tyre. Shembulli më i mirë se sa një lajm i keq është i dëmshëm për të rinjtë është hapësira mediatike e ish-Jugosllavisë. Ngrohja e vazhdueshme e intolerancës ndëretnike i prek ata më së shumti dhe në asnjë mënyrë nuk i bën mirë. Ata mbeten të mbyllur për të tjerët dhe plotësisht të manipuluar. Kjo vlen veçanërisht për të rinjtë të cilët nuk janë në gjendje për të udhëtuar dhe për të parë se si gjërat funksionojn me të vërtetë në vende të tjera.
- Si duhet t’i qasemi arsimit për mediat e fëmijëve? Si e përballoni këtë sfidë në një shembull personal?
Përvoja ime është e lidhur më shumë me të rriturit. Trajnimet që kam mbajtur dhe po mbaj më shumë kanë të bëjnë me të moshuarit. Sa i përket fëmijëve, përsëris, rolin më të madh e luajnë prindërit, familja.
- A duhet të futet arsimimi medial si lëndë shkollore?
Po, veçanërisht në epokën e internetit. Fëmijët duhet të mësojnë se si të mbrohen nga rreziqet që janë në internet. As ne, të rritur, nuk gjithmonë të vetëdijshëm për atë që gjendet në anën tjetër të ekranit.
Vesna Radanoviq aktualisht është angazhuar si një nga edukatoret në projektin „Zbulo“, e cila trajnon të rinjtë me aftësi moderne të leximit dhe informimit. Kurrikula u hartua dhe u botua si pjesë e një projekti të implementuar nga IREX me mbështetjen e Ambasadës së SHBA në Serbi.
Projekti „Njihuni me të vërtetën“ është bashkëfinancuar nga buxheti i Republikës së Serbisë – Ministria e Kulturës dhe Informacionit. Qëndrimet e shprehura në një projekt mediatik të mbështetur nuk shprehin qëndrimet e organit i cili ka dhënë fondet.
